Geleneksel Türk sanatlarından minyatür alanında çalışmalara imza atan Zaliha Erdoğan Peçe, İstanbul’da açtığı birinci şahsî standı “Kusurlu Bağlantı”yla sanatseverlerle buluştu.
Mimar Sinan’ın tekrar inşa ettiği 16. yüzyıldan kalma Kurşunlu Han içerisindeki Arthan Galeri’de açılan stant, bağırsak villusları, sinek, ölçü aletleri üzere imgelerle güç ilgilerinin ve ağlarının estetik bir lisanla yorumlandığı, ikisi yerleştirme toplam 48 yapıttan oluşuyor.
Prof. Dr. Zeynep Sayın’ın çalışmalara dair kaleme aldığı yazısıyla katkıda bulunduğu stantta, tıpkı vakitte sanatçı ile yapıtlara dair yaptığı konuşmasının yer aldığı bir görüntü da bulunuyor.
Peçe, stanttaki yapıtlarında, minyatürün çizim, boyama tekniği, görme biçimi ve sembol lisanını kullanarak bugünün problemlerine odaklanıyor.
Sanatçı ayrıyeten dünyanın her yerinde medyadan akademiye, siyasetten iş dünyasına, güç kümelerinin çıkara dayalı kurdukları alakalar ağına özgün bir usulde tenkit getiriyor.
“Geleneksel minyatür yapmanın bana yetmediğini fark ettim”
AA muhabirine sanat hayatına ve standa dair açıklamalarda bulunan Zaliha Erdoğan Peçe, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmından mezun olduğunu belirterek, bir müddet bir ilaç firmasının kalite denetim departmanında çalıştığını, ama 28 Şubat devrinde yolunun sanata evrildiğini söyledi.
Peçe, alaylı olarak başladığı sanat seyahatini daha sonra akademik olarak devam ettirdiğini lisana getirerek, “Yüksek lisansımı ve doktoramı tamamladım. Yüksek lisans ve doktoramda minyatür sanatındaki imge okumaları üzerine çalıştım. Sonrasında genel olarak sanat tarihi içerisindeki imgeler üzerine de çalıştım ve bunun üzerine de makaleler kaleme aldım. Sonrasında da bütün bilgi birikimim bir işe dönüştü.” dedi.
Yolculuğunda birinci evvel klasik minyatürler yaptığını anlatan Peçe, şöyle devam etti:
“Geleneksel minyatür yapmanın bana yetmediğini fark ettim. Zira klâsik minyatür, şu anda algılanan 16. yüzyıldaki formları devam ettirmek. Fakat benim bir anarşist tarafım var. Aslında hepimizin bir isyanı, var olan kasvetlere dair bir başkaldırışı var. Bunları lisana getirmek istedim. Niyetim bir güzelleme yapmak değil. Zira bu dünyaya bir geliş gayemiz var.”
“Kendi yaralarımı, kendi incindiğim yerleri resmetmeye çalıştım”
Sanatçı, klasik minyatürün ötesinde daha farklı eserler yapmaya başladığını tabir ederek, “Geleneğe eklenme pratiği diyelim bunlara. Klasiğin tadı, tekniği, imgeleri, düşünme ve görme biçimi var. Lakin tıpkı vakitte bu çağa dair bir kelamı olan bir diğer lisan inşa etmeye çalıştım. Zira ben ‘çağdaş ve geleneksel’ diye bir çatışmanın olduğuna inanmıyorum. Yalnızca kavramların yanlış anlaşıldığını düşünüyorum. Geleneğin karşısına nedense daima çağdaş konuluyor. Bu da uygulamacıların yanlış uygulamalarından kaynaklanıyor.” değerlendirmesini yaptı.
Geleneğe eklenmenin çok dinamik bir kavram olduğunu ve vakitleri bir ortaya getirdiğine dikkati çeken Zaliha Erdoğan Peçe, şunları kaydetti:
“Çağdaş sanat dediğimiz vakit aklımıza birinci gelen kavram contemporary. Contemporary de ‘contemp’ olarak yani vakitleri birleştirmeyi anlatıyor. Geleneğe eklenmek de aslında vakitleri birleştiren bir hareket biçimi. Her gelenek, kendi çağının çağdaşıdır. 16. yüzyılda üretilen bir yazma eser, kendi devrinin çağdaşıydı. Fakat 16. yüzyıldaki bir imge bugüne bir şey söylemiyor. O yüzden geleneğe eklenerek, o günün formlarını da kullanarak, bu çağa ne söyleyebilirim, derdim bu oldu. Stanttaki çalışmalar da bu ekleme pratiği üzerine yapıldı ve kendi şahsî tarihimi yazdım. Yani kendi yaralarımı, kendi incindiğim yerleri resmetmeye çalıştım.”
“Üretim yapmak istiyorlarsa evvel kendi düşünsel güzergahlarından geçsinler”
Peçe, “Kusurlu Bağlantı” standının tıpkı vakitte kendisine bir manifesto olduğunu söyleyerek, stanttaki bir Gazze yapıtının ortaya nasıl çıktığına dair, “Depremlerin sismograf çizgileri vardır ya, bir gün ben fırçayı elime aldım ve düşünmeden dikey hareketler yaptığımı fark ettim. Mavi rengi kullandım. Gazze’deki olaylar ortaya çıktıktan sonra bir vizyon önüme geldi. Toplu mezarların, mavi ceset olduğu üstten bakış bir fotoğraf vardı. Beni çok incitti. Geriye dönüp baktığımda yapıtımda yaptığım imajlar oradaki imgeydi.” dedi.
Gelenekten gelen tüm sanatkarların yiğit olmaları gerektiğini vurgulayan Peçe, “Üretim yapmak istiyorlarsa evvel kendi düşünsel güzergahlarından geçsinler, nitekim düşünsel güzergahtan geçmeden, tesir alanı yaratacak bir sanatsal üretim gerçekleştirilemez.” görüşünü paylaştı.
Akrilik, sulu boya ve klâsik minyatürden yola çıkarak 24 ayar altın, pastel ve guaj boya ile karakalemin kullanıldığı “Kusurlu Bağlantı” standı, Karaköy’deki Arthan Galeri’ne 25 Şubat’a kadar ziyarete açık olacak.
